Moje dziecko bije

OPIS ZJAWISKA

Realizując jakieś zadanie, zawsze zmierzamy do postawionego sobie celu. Często jednak napotykamy różne przeszkody, co uniemożliwia osiągnięcie dalszego lub bliższego celu – wtedy wówczas pojawia się frustracja. Prawie w każdym wypadku rezultatem tego jest agresja, która służy wyładowaniu negatywnych emocji. Najczęściej wyładowania te mają miejsce na przyczynie frustracji (osobie lub rzeczy). Siła pobudzania do agresji zależy od stopnia frustracji, akty agresji mogą ulec zahamowaniu pod wpływem kary, a akty otwartej agresji szybciej i skuteczniej niż agresji ukrytej zmniejszają napięcie w organizmie. Ten mechanizm tak samo działa u dorosłych, jak i u dzieci (uwzględniając już wiek niemowlęcy).

Aspekt agresji, ma różne koncepcje. Jedne mówią o podniosłej roli gniewu, inne podkreślają role konfliktowych oczekiwań dotyczących wzmocnienia zachowania agresywnego, a także sugerują, iż gniew jest wyuczonym popędem na pewne sytuacje. Utrzymują, że agresja pojawi się wtedy, kiedy jest najsilniej wyuczoną reakcją na gniew. R. R. Sears przeprowadzał badania na dzieciach. Wyłonił z nich wniosek, iż jest duże prawdopodobieństwo rozwoju agresji jako nabytego popędu już we wczesnym dzieciństwie. Ma ona podłoże zachowań instrumentalnych, znajdujących wzmocnienie przy pomocy rodziców. Popędem nie może być określona agresja, która nie jest gniewną agresją. To powoduje powstanie popędów zależności i agresji. Są one wzbudzane początkowo przez rodziców, a w dalszym okresie również przez innych ludzi.

Analizując agresję jako nawyk należy przyjąć, iż jest to każde zachowanie, które jest realizowane w sposób automatyczny i odbywa się bez kontroli świadomości, natomiast inne badania wykazują, iż zachowanie agresywne określa się jako wyuczony sposób zachowania się. To ten sposób postępowania, który jako reakcja instrumentalna prowadzi dostatecznie często do zaspokojenia takiej czy innej potrzeby, aby utrwalić się jako sposób skuteczny, a więc dobry. Główne czynniki prowadzące do agresji jako nawyku, to kontakty społeczne i naśladownictwo otoczenia. Utrwalone zachowania innych osób, które są przykładem społecznych dla obserwatora. Stworzenie sytuacji sprzyjającej wystąpieniu innych, nieagresywnych sposobów dochodzenia do celu, zwiększa szansę na odrzucenie negatywnych nawyków.

PRZYCZYNY WYSTĘPOWANIA ZJAWISKA

Jako czynnik rodzący agresję wskazuje się niepoprawne relacje emocjonalne między rodzicami, a ich dziećmi. Z psychologicznego punktu widzenia zakłada się, że przemoc jest „wypadkową wpływów genetycznych i oddziaływań środowiskowych”.

Wyróżnia się trzy czynniki, które mają wpływ na występowanie przemocy – biologiczne, psychologiczne i kulturowe.

Do czynników biologicznych zaliczamy efekt wszystkich zmian (świadomych bądź nieświadomych), które zachodzą w organizmie człowieka, w tym wypadku dziecka. Można tu wymienić zaburzenia hormonalne, zaburzenia chromosomowe czy zaburzenia w ośrodkowym układzie nerwowym.

Czynnikami psychologicznymi, które sprzyjają rozwojowi przemocy, są negatywne doświadczenia z okresu dzieciństwa. Duże znaczenie ma również stres, który dziecko mogło odczuwać podczas nieprzewidywalnych, losowych sytuacji życiowych (np. kłótnie rodzinne, przemoc w rodzinie, nieudane relacje małżeńskie, alkohol, lęki, zagrożenia).

Czynniki kulturowe odnoszą się do faktu, iż przemoc najbardziej rozpowszechniona jest w kulturach zdominowanych przez mężczyzn. Negatywne oddziaływanie telewizji równie ma ważne znaczenie. „Przemoc płynąca z ekranów TV rodzi agresję, potęguje też wyuczone wzorce zachowań agresywnych, powiela tradycyjne stereotypy”.

JAK POMÓC DZIECKU RADZIĆ SOBIE ZE ZŁOŚCIĄ?

Jest kilka zachowań, których możemy nauczyć dzieci, aby pomóc im kontrolować swoje emocje, kiedy ich poziom wzrasta powyżej dopuszczalnego poziomu:

✔️ Kontrola oddechu. Głęboki wdech i wydech. Powtórz. Powoli. I znowu. Policz do dziesięciu jeśli trzeba. Wdech i wydech. To pomaga nie tylko w złości, ale również przy uczuciach niepokoju, pobudzenia czy strachu.

✔️ Skup się na zachowaniu. Zamiast atakować osobę, która sprawiła dziecku przykrość, niech spróbuje zaatakować zachowanie, które mu przeszkadza. Pozwoli to dziecku obniżyć poziom agresji, wyzwalając z siebie negatywne uczucia, jednocześnie nie atakując nikogo konkretnego. Zamiast „Nie lubię Cię! Jak mogłeś zniszczyć moją zabawkę!” niech powie „Nie cierpię, kiedy ktoś niszczy moje zabawki”.

✔️ Uderzanie martwej natury. Dobrze sprawdzają się poduszki – wystarczy, że dziecko zacznie w nie uderzać. Jeśli dzieci „nosi” od nagromadzonych w środku emocji i  musi się wyładować, niech po uderza w coś, czego nie może zniszczyć.

✔️ Aktywność fizyczna. Rozszerzenie powyższego sposobu. Niech dziecko pobiega, porobi przysiady. Niemal każdy wysiłek fizyczny, jest w stanie skutecznie rozładować poziom agresji. To można też stosować profilaktycznie. A przy okazji „ruch, to zdrowie”.

Wytłumaczmy też dzieciom, że uczucie złości nie jest czymś złym. Że my, jako dorośli, akceptujemy je. To są emocje, które czuje każdy w pewnych sytuacjach i nie mamy na to wpływu. Mamy jednak bardzo duży wpływ, na to co zrobimy z tym uczuciem.

Bibliografia:

• Dollard, N. R. Miller, Osobowość i psychoterapia, Wyd. PWN
• N. Cofer, M. H. Appley, Motywacja: teoria i badania, Wyd. PWN
• Grochulska, Agresja u dzieci, Wyd. WSiP
• Szewczuk, Słownik psychologiczny, Wyd. WP
• Bandura, R. H. Walters, Agresja w okresie dorastania, Wyd. PWN
• https://www.blogojciec.pl/dzieci/jak-radzic-sobie-z-agresywnym-dzieckiem/